.........."ตำราพระธาตุ" เป็นตำราเก่าแก่โบราณ บันทึกลักษณะสัณฐานของพระอรหันตสาวกธาตุ ทั้งก่อนและหลังพุทธปรินิพพานไม่นาน ไม่ทราบประวัติผู้บันทึกและความเป็นมา โดยทั่วไปมักใช้ลักษณะสัณฐานที่มีการบันทึกภายในตำรา ในการจัดจำแนกพระธาตุ ซึ่งตำรานี้นิยมเรียกสั้นๆว่า "ตำราพระธาตุของโบราณ" ในเมืองไทยปรากฏหลักฐานว่าพบด้วยกัน 4 ฉบับ โดยจะเรียกชื่อตำราตามผู้ที่เป็นเจ้าของตำรา ได้แก่
....................1. ตำราพระธาตุของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา
....................2. ตำราพระธาตุของคุณบุญช่วย สมพงษ์ อดีตอธิบดีกรมศาสนา *แพร่หลายมากที่สุด
....................3. ตำราพระธาตุของนายแพทย์เกิด บุญปลูก
....................4. ตำราพระธาตุของนางเสรษฐสมิธ (ผอบ นรเสรษฐสมิธ)
..........การจัดจำแนกว่าพระธาตุองค์นั้นๆเป็นขององค์ใด มีวิธีการจำแนกอยู่ 2 วิธี คือ การจำแนกตามลักษณะที่มีบันทึกในตำราพระธาตุของโบราณ และ การตรวจดูด้วยสมาธิ ซึ่งทั้ง 2 วิธีมีข้อดีข้อเสียที่แตกต่างกัน จึงทำให้บางท่านใช้ทั้ง 2 วิธีการร่วมกัน
..........มีผู้ให้ข้อสังเกตและสันนิษฐานว่า พระธาตุที่ได้รับการจัดจำแนกชื่อแล้ว อาจจะไม่ใช่ขององค์นั้นๆก็ได้ เนื่องจากพระอริยสาวกที่มีเป็นจำนวนมากนั่นเอง ทำให้มีลักษณะของพระธาตุที่หลากหลาย เหมือนหรือแตกต่างกันไป แต่อย่างไรก็ดี ถึงแม้จะไม่ใช่พระธาตุของท่านนั้นๆ ก็่อาจเป็นพระธาตุของพระสาวกที่มีคุณสมบัติโดดเด่นใกล้เคียงกัน หรือเป็นลูกศิษย์ของท่าน ในสายนั้นๆก็เป็นได้